KIMLER AYRIMCILIK TAZMINATI ALABILIR?

20.05.2016 Dr. Resul KURT- 2905 görüntülenme YAZDIR

Kimler ayrimcilik tazminati alabilir?

Resul KURT

DÜNYA Gazetesi 20.5.2016

Isverenlerin, çalisanlari arasinda ayrimcilik yapmamasi ve tüm çalisanlarina esit davranmasi gerekmektedir. Is Kanunu'nda da esit davranma ilkesi adiyla bu hususa iliskin bir düzenleme yapilmistir.

Is iliskisinde dil, irk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal düsünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayali ayrim yapilamayacagi hükme baglanmistir.

Örnegin, bir isyerinde isçilerin bir kismina sosyal yardim verilirken, ayni emsal çalisan konumundaki diger bir kismina sosyal yardim verilmemesi ayrimcilik olarak kabul edilecektir. Yargitay Kararlarina göre, hamilelik nedeniyle isçinin is sözlesmesinin feshedilmesi halinde, Is Kanunu uyarinca fesih isleminin geçersiz sayilip isçinin ise iadesi ve bu durumda ise baslatilmamasi halinde ayni Is Kanunun 21. maddesi uyarinca is güvencesi tazminatina hükmedileceginden ayrica ayrimcilik tazminati söz konusu olmayacaktir.

Ayni sekilde isverenler, esasli sebepler olmadikça tam süreli çalisan isçilerle kismî süreli çalisan isçiler ya da belirsiz süreli çalisan isçilerle belirli süreli çalisan isçiler arasinda ayrimcilik veya farkli islem yapamaz.

Isveren, biyolojik veya isin niteligine iliskin sebepler zorunlu kilmadikça, bir isçiye, is sözlesmesinin yapilmasinda, sartlarinin olusturulmasinda, uygulanmasinda ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle dogrudan veya dolayli farkli islem yapamaz.

Yargitay içtihatlarina göre; yasa önünde esitlik, herkesin her yönden ayni kurallara bagli olacagi anlamina gelmemekte, durum ve konumlarindaki özellikler, kimi kisiler ya da topluluklar için degisik kurallari ve degisik uygulamalari gerektirebilecegi, bu anlamda ayni hukuksal durumlar ayni, ayri hukuksal durumlar ayri kurallara bagli tutulursa Anayasa’da ve yasada öngörülen esitlik ilkesini zedelemeyecegi belirtilmektedir. 

Yargitay 22.HD. 2012/18537 E. 2013/3020 K. 14.02.2013 sayili kararinda “davacinin çalistigi bölümün degistigi ve isverence yeni bölümde çalisan isçilerle ücretinin denklestirilmesi amaci ile düsük oranda zam yapildigi anlasilmaktadir. Dosya içerigine göre isverenin davacinin ücretine yapilan zammi düsük olarak tutmasinin geçerli sebebe dayandigi anlasildigindan kosullari olusmayan tazminat isteminin reddine karar vermek gerekirken kabulü hatali olup bozmayi gerektirmistir.” hükmü verilmistir.

Özellikle çalisma hayatinda en fazla yakinilan ücretteki farkliliklar konusunda da ayni veya esit degerde bir is için cinsiyet nedeniyle daha düsük ücret kararlastirilamaz.

Yargitay 9.HD. 2012/22794 E. 2014/22459 K. 30.06.2014 sayili kararinda “… Somut uyusmazlikta davali isveren emsal gösterilen iki isçi disinda tüm isçilere yüzde 9 oraninda, emsal gösterilen iki isçiye ise yüzde 25 oraninda zam uygulamistir. Davaci ile yüzde 25 zam uygulanan isçiler dosya içerigine göre ayni konumda ve esil degildirler. Iki isçi disinda davaci dahil diger isçilere bir hak sinirlandirilmasi getirilmemistir. Yüzde 25 zam uygulanan isçiler farkli konumda olup, bu uygulama isverenin yönetim hakki kapsaminda kaldigindan, davalinin esit islem borcuna aykiri davrandigindan söz edilemez. Mahkemece davanin reddi yerine hangi hakli ya da yasal gerekçe ile yüzde 9 zam uygulandigi olgusunun açiklanamadigi ve objektif bir nedenin varligi ispatlanamadigi gerekçesi ile kabulüne karar verilmesi hatali olup bozmayi gerektirmistir.” Denilmek suretiyle isverenin yönetim hakki ve ayrimcilik arasindaki çizgi belirlenmistir.

Toplu Is Sözlesmesi'nde belirlenen haklardan sendika üyesi olmayan isçilerin yararlandirilmamasi esitsizlik ilkesine aykirilik olarak degerlendirilemeyecektir.

Isçinin cinsiyeti nedeniyle özel koruyucu hükümlerin uygulanmasi, daha düsük bir ücretin uygulanmasini hakli kilmaz.

Is iliskisinde veya sona ermesinde esit davranma yükümlülügüne aykiri davranilmasi durumunda isçinin, dört aya kadar ücreti tutarindaki uygun bir tazminattan baska yoksun birakildigi haklarini da talep etme hakki vardir.

Isçi, bu çerçevede isverenin esit davranma yükümlülügüne aykiri davrandigini ispat etmekle yükümlüdür. Fakat isçi bir ihlalin varligi ihtimalini güçlü bir biçimde gösteren bir durumu ortaya koydugunda, isveren böyle bir ihlalin mevcut olmadigini ispat etmekle yükümlü olur.